29.7.2025

Трајанов: Македонија е изложена на обиди за влијание на внатрешните состојби

Промените што ги доживува геополитиката наметнаа во светот нови теми, а една од нив е странските влијанија врз земјите и манипулацијата со информации од надворешни актери. Македонија е зафатена од тој бран од поодамна. Во интервјуто со Павле Трајанов зборуваме за овој тренд и колку е Македонија изложена на такви процеси. Тој вели дека државата се соочува со сериозни активности за создавање несигурност и недоверба кон државата и виталните институции и смета дека има синхронизирано дејствување меѓу странски служби со опзициски партии. Во интервјуто зборуваме и за  кампањата од Бугарија, колку се основани оцените во извештајот на Вајц за српско и кинеско влијание и за Интернетот како платформа за остварување на такви цели.

Г. Трајанов вие сте национален координатор за спречување на насилен екстремизам и борба против тероризам. Според Вас, колку се основани тврдењата дека Македонија во моментов како никогаш досега е изложена на странски влијанија? Претпоставувам дека и странските влијанија се почетна точка за анализа и превенција на несакани случувања?

-Денес постои силна поврзаност меѓу државите и народите, отворени комуникации и меѓусебна поврзаност и влијанија. Нема држава која не е под некаков вид на влијание. Интернетот, социјалните мрежи, медиумите и посебно вештачката интелигенција се незапирливи. На сите овие процеси е изложена и Македонија, но дали и сите овие и други алатки се користат за да се остварат политички интереси или дискредитира или дестабилизира државата, тоа е сериозно прашање кое заслужува особено внимание, анализа и соодветен одговор. Генерално, Македонија е изложена на обиди за да се влијае на внатрешните состојби и на патот по кој се движиме. Еден од мотивите за обидот за атентат во 1995 година над Киро Глигоров е класичен пример што може да се користи за да се постигне одредена стратешка цел.

Независно од степенот на опасноста од надворешните фактори врз внатрешните политички состојби, потребно ни е внатрешно единство и сплотеност, функционална власт и јакнење на виталните служби за превентивно дејствување. Внатрешната стабилност зависи од нас, како стратешката определба на Македонија за полноправно членство во ЕУ.

Во дослух со бугарските власти

Во извештајот на Томас Вајц има тврдења за српско влијание во нашата држава, па и обвинувања за кинески пари преправени како унгарски. Колку е тоа реално а колку тие сознанија се плод на внатрешните конфликти во македонското општество?

-Проруска определба, српски свет, орбанизација и кинески влијанија се манипулации инспирирани од поранешни истрошени политичари и во дослух со бугарските власти и служби, сѐ со цел Македонија да се дискредитира на меѓународен план и да се „аргументира“ блокадата од Бугарија на евроинтеграцискиот пат на Македонија. Во оваа валкана игра се вклучени и структури на опозициската ДУИ и СДСМ, посебно оние кои под влијание на Бугарија ја прифатија преговарачката рамка. Само една илустрација за наводно руско влијание, колку Македонци и други граѓани заминале за Русија...Или дали се проруски или проукраински околу 20.000 граѓани претежно од земји членки на ЕУ кои се борат во Украина. Во Македонија постои граѓански и политички консензус за полноправно членство во ЕУ и се прифатени европските вредности. Тој процес го кочат нашите соседи, но е незапирлив.

Која е целта на едни претпоставени влијанија: дестабилизација или држење на земјата во орбита каде што не и е местото?

-Надворешните фактори не можат да предизвикаат дестабилизација, но ги кочат евроинтеграциските процеси. Некои од соседните држави, како на пример сега Бугарија, а до пред неколку години и Грција, имаат долгорочна стратегија да спречат Македонија да стане членка на Европската унија, со што наводно спречуваат обединување на Македонците на Балканот.  Внатрешната стабилност може да се наруши само со предизвикување на меѓуетнички конфликти во желбата за власт.

Со децении наназад се говори и за руско влијание…. Како Вие гледате на тие информации?

-За некакво руско влијание воопшто не треба да расправаме, тоа не постои, но смислено се пласира во јавноста, како што нагласив во функција на дискредитација на државата и на власта. Сосема друга работа се верските чувства, словенството итн...

Странските влијанија по правило треба да минуваат низ медиумите како трансмитери на случувањата во општеството. Дали забележувате такво нешто?

-Странските влијанија не се одвиваат преку медиумите, туку преку социјалните мрежи и преку поединци кои работат против нашите стратешки интереси, промовирајќи се како ванчомихајловисти или нудејќи алтернативни опции за Македонија. Од поодамна постои одлична соработка помеѓу челници на ДУИ и бугарските власти, кои во суштина и го сковаа францускиот предлог, а подоцна и преговарачката рамка.

Дали Македонија е небезбедна од аспект на странски замешателства?

-Македонија е стабилна и мирна, но обидите за компромитација на Владата и дестабилизација се присутни, а имаат и предизборна политичка димензија. Во оваа насока сакам да нагласам две работи: политизација на огромната трагедија во Кочани и намерното предизвикување на пожари.

Вие бевте и министер за внатрешни работи кога сè уште беше силно „југословенското влијание“. Дали такви ветрови се надминуваат со чекање да поминат или треба поширока општествена акција?

-Отворен Балкан како идеја за реставрација на Југославија пропадна, југоносталгијата полека исчезнува. Ни треба визија како да ја движиме државата напред, како да се ослободиме од дневните политички кавги, како да ги надминеме ситните партиски интереси.

 Државата успешно се справува

И едно неодминливо прашање: Бугарија постојано го вперува прстот во Македонија дека игра по нотите на Србија и тамошниот лидер Вучиќ. Дали е вообичаено такво соседско подметнување во меѓудржавните односи и колку тоа може да нанесе штета на внатрешната стабилност на една земја?

-Србија нема никакво негативно влијание врз нашите евроинтеграции. Добрите односи со Србија, Косово, Албанија и Грција се од исклучителна важност и предност за напредокот на Македонија кон Европската унија. Штетата што ја прави Бугарија и за себе и за нас е огромна. Наместо да биде најсилен поддржувач на Македонија, Бугарија отвори „војна“ против Македонија, а во војна жртви има на двете страни.

Прави ли државата доволно напори да пресретнува можни странски влијанија?

-Државата во целина и специјализираните служби успешно и ефективно дејствуваат, но бидејќи се работи за државни интереси неопходна е поширока мобилизација.

Очекувате ли обиди Бугарија да се вмеша во кампањата на претстојните локални избори со новински извештаи за наводни иматели на бугарски пасоши со цел оцрнување на личности?

-Бугарија е веќе вмешана во сите внатрешни процеси. Отстранувањето на македонскиот идентитет и македонски јазик од Извештајот за напредокот на Македонија во евроинтеграциите е еклатантен пример за вмешување во изборите. Фактот што опозицијата го користи тоа е доволен доказ за синхронизираните активности на Бугарија со опозицијата.

Оваа содржина ја изработи Институтот за комуникациски студии.

Новинарка: Соња Крамарска

Фотографии: Дарко Андоновски

Извор